ပြစ်မှုဆိုင်ရာဥပဒေ အပိုင်း (၁)
ယခုတစ်ပတ်တွင် ပြစ်မှုဆိုင်ရာဥပဒေ အခန်း (၁) နှင့် (၂) ပါ ပုဒ်မများကို အခန်းလိုက် ရှင်းပြထားပါသည်။ ဥပဒေစာသင်သားများသည် မူရင်းပြစ်မှုဆိုင်ရာ ဥပဒေစာအုပ်နှင့် ယှဉ်တွဲ ကြည့်ရှုသင့်ပါသည်။ သို့သော် ဥပဒေဝါသနာပါသည့် ပုဂ္ဂိုလ်များသည် အမေး၊ အဖြေများကို ဖတ်ရှုခြင်းအားဖြင့် နားလည်နိုင်အောင် ရေးသားထားပါသည်။ ယခုဆောင်းပါးကို သာမန်ပြည်သူများ နားလည်စေရန်ရည်ရွယ်၍ ရေးသားထားခြင်းဖြစ်ပြီး တရားရုံးများတွင် ကိုးကားသုံးစွဲရန်အတွက် မဟုတ်ပါ။ တရားရုံးတွင် ကိုးကားသုံးစွဲမည်ဆိုပါက မူရင်းဥပဒေအတိုင်းသာ သုံးစွဲရပါမည်။ လူတိုင်း ဥပဒေပညာကို နားလည်နိုင်ကြပြီး၊ ဥပဒေနှင့်အညီ နေထိုင်သည့် လူ့ဘောင်အဖွဲ့အစည်းကို တည်ဆောက်နိုင်ကြပါစေ။
ပြစ်မှုဆိုင်ရာဥပဒေ အခန်း (၁)
ဤအခန်းသည် ပြစ်မှုဆိုင်ရာ ဥပဒေ ပုဒ်မ ၂ မှ ၅ အထိနှင့်သာ သက်ဆိုင်ပါသည်။
အမေး ။ ပြစ်မှုဆိုင်ရာဥပဒေပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များကို မလိုက်နာလျှင် (သို့မဟုတ်) ပျက်ကွက်လျှင် ဘယ်လိုပြစ်ဒဏ်မျိုးခံရပါမလဲ။
အဖြေ ။ ပြစ်မှုဆိုင်ရာဥပဒေပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များကို မလိုက်နာလျှင် (သို့မဟုတ်) ပြဋ္ဌာန်းချက်များအတိုင်းမပြုလုပ်ဘဲ ပျက်ကွက်လျှင် ပြစ်မှုဆိုင်ရာဥပဒေတွင် သတ်မှတ်ထားသည့် ပြစ်ဒဏ်အလျှောက် ပြစ်ဒဏ်ကျခံရပါမယ်။ (ပုဒ်မ-၂)
အမေး ။ မြန်မာနိုင်ငံသားတစ်ယောက်သည် ပြည်ပတွင် ပြစ်မှုကျူးလွန်ခဲ့လျှင် မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရက ပြစ်မှုဆိုင်ရာဥပဒေအရ အပြစ်ပေးနိုင်ပါသလား။
အဖြေ ။ မြန်မာနိုင်ငံသားတစ်ယောက်သည် ပြည်ပတွင် ကျူးလွန်သောပြစ်မှုအတွက် ပြည်ထောင်စုအစိုးရက ထိုပြစ်မှု ကျူးလွန်သူကို ဤပြစ်မှုဆိုင်ရာဥပဒေအရ အပြစ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ (ပုဒ်မ- ၃၊၄)
ပြစ်မှုဆိုင်ရာဥပဒေ အခန်း (၂)
အရပ်ရပ်ဆိုင်ရာရှင်းလင်းချက်များ
ဤအခန်းသည် ပြစ်မှုဆိုင်ရာဥပဒေ ပုဒ်မ ၆ မှ ၅၂ အထိ နှင့် သက်ဆိုင်ပါသည်။ ယခုအခန်းတွင်ပါရှိသည့် ပုဒ်မများသည် ပြစ်မှုဆိုင်ရာဥပဒေတွင် အသုံးပြုသည့် ဝေါဟာရစကားရပ်တို့ကို အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အဆိုပါ ဝေါဟာရစကားရပ်များကို ဥပဒေပါ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်အတိုင်းပင် သုံးစွဲရပါသည်။ မိမိလိုသလို အဓိပ္ပာယ်ကောက်ယူ သုံးစွဲ၍မရပါ။ စာဖတ်သူတို့ သိသင့်သိထိုက်သော ဝေါဟာရစကားရပ်များကို ရွေးချယ်ကာ ရှင်းလင်းဖော်ပြပေးထားပါသည်။
အမေး ။ တစ်စုံတစ်ယောက်သည် ရာဇဝတ် ပြစ်ဒဏ်ထိုက်သင့်သော ပြစ်မှုကျူးလွန်သည့် အခါတိုင်း အပြစ်ပေးခံရပါသလား။
အဖြေ ။ ပြစ်မှုကျူးလွန်တိုင်း အပြစ်ပေးခံရလေ့မရှိပါဘူး၊ ပြစ်မှုဆိုင်ရာ ဥပဒေမှာပါဝင်တဲ့ ကင်းလွတ်ချက်များနဲ့ အကျုံးဝင်ရင် ပြစ်ဒဏ်မခံရပါဘူး။
ဥပမာ… အသက် (၇) နှစ် မပြည့်သူသည် ပြစ်မှုကျူးလွန်လင့်ကစား ကလေးဖြစ်နေ၍ ပြစ်မှုမမြောက်ပါ။ (ပြစ်မှုဆိုင်ရာဥပဒေ ပုဒ်မ- ၈၂)
…စိတ်ပေါ့သွတ်သူ၏ ပြုလုပ်မှုသည်လည်း ပြစ်မှုမမြောက်ပါ။ (ပြစ်မှုဆိုင်ရာဥပဒေ ပုဒ်မ- ၈၄)
၎င်းအပြင် ဥပဒေနှင့်အညီ ဆောင်ရွက်ရာတွင် မတော်တဆဖြစ်ခြင်း၊ ဥပဒေနှင့်အညီ အမိန့်အရ ဆောင်ရွက်ခြင်းတို့သည် ပြစ်မှုမမြောက်ပါ။
အမေး ။ ပြစ်မှုဆိုင်ရာဥပဒေမှာ ဖော်ပြထားတဲ့ ဝေါဟာရများကို နားလည်အောင် ရှင်းပြပေးပါ။
အဖြေ ။ လိင်-ယောကျ်ား၊ မိန်းမ ၂ မျိုးစလုံး ကို သုံးစွဲပါတယ်။ (ပုဒ်မ ၈)
ယောက်ျား၊ မိန်းမဆိုသည်မှာ အသက်ကြီးသည်ဖြစ်စေ၊ ငယ်သည်ဖြစ်စေ လူယောက်ျား၊ လူမိန်းမကို ဆိုလိုပါတယ်။ (ပုဒ်မ ၁၀)
အစိုးရအမှုထမ်းအရာထမ်း — ဆိုသည်မှာ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရသော်လည်းကောင်း၊ နိုင်ငံတော်သမ္မတကသော်လည်းကောင်း၊ နိုင်ငံတော်သမ္မတ၏ အာဏာအရ ထမ်းရွက်နေသူ၊ ခန့်ထားခြင်းခံရသူ၊ စေခိုင်းခြင်းခံရသူများသည် အစိုးရအမှုထမ်းများ ဖြစ်ကြပါတယ်။ (ပုဒ်မ ၁၄)
အစိုးရ — ဆိုသည်မှာ ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်တဝှမ်းလုံးတွင် ဥပဒေအရ အုပ်ချုပ်မှုအာဏာရရှိသော သူတစ်ဦးတစ်ယောက် (သို့မဟုတ်) အများကို ဆိုလိုပါတယ်။ (ပုဒ်မ ၁၇)
ပြည်သူ့ဝန်ထမ်း (Public Servant) — ဆိုသည်မှာ (၁) ပဋိညာဉ်ခံ အမှုထမ်း၊ (၂) ကြည်း၊ ရေ၊ လေတပ်အရာရှိ၊ (၃) တရားသူကြီး၊ (၄) ဥပဒေနှင့်ပတ်သက်၍ တာဝန်ထမ်းသူ၊ (၅) တရားရုံးကို အကူညီပေးသည့် ဂျူရီလူကြီး (သို့မဟုတ်) ကျေးရွာကော်မတီ လူကြီးများ၊ (၆) အမှုသည် နှစ်ဦးက တင်မြှောက်သော ခုံလူကြီး၊ (၇) ချုပ်နှောင်ခွင့် အာဏာရသူ၊ (၈) ရာထူးအလျောက် ပြစ်မှုကိုတားရန်၊ သတင်းပေးရန်၊ ကျူးလွန်သူကို အရေးယူရန်၊ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး၊ လုံခြုံရေး၊ သက်သာရေးကို စောင့်ရှောက်ရန် တာဝန်ရှိသူ အရာရှိ၊ (၉) အစိုးရပစ္စည်းကို လက်ခံနိုင်၊ ရယူနိုင်၊ သုံးစွဲနိုင်သော အရာရှိ၊ အစိုးရလခ၊ အခကြေးငွေကို ယူသောအရာရှိ၊ ဝန်ကြီး၊ (၁၀) ကျေးရွာ၊ မြို့နယ်၊ ခရိုင်တွင် ရပ်ရွာကိစ္စအတွက် တာဝန်ရှိသူ၊ (၁၁) ရွေးကောက်ပွဲတစ်ခုခု တစ်စိတ်တစ်ဒေသတွင် တာဝန်ရှိသူများကို ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းဟု ဆိုပါတယ်။ (ပုဒ်မ ၂၁)
ရွှေ့ပြောင်းနိုင်သော ပစ္စည်း (Moveable Property) — ဆိုသည်မှာ မြေ၊ မြေ၌ စွဲကပ်သော အရာများမှတပါး၊ အကောင်အထည် ရှိသော ကျန်ပစ္စည်းကို ဆိုပါတယ်။ (ပုဒ်မ၂၂)
မတရားရယူခြင်း (Wrongful Gain) ဆိုသည်မှာ ဥပဒေနှင့်အညီ ပိုင်ခွင့်မရှိသော ပစ္စည်းကို မတရားရယူခြင်းကို ဆိုလိုပါတယ်။ (ပုဒ်မ ၂၃)
မတရားဆုံးရှုံးခြင်း (Wrongful Loss) ဆိုသည်မှာ ဥပဒေနှင့်အညီ ပိုင်ခွင့်ရှိသော ပစ္စည်းကို ဆုံးရှုံးခြင်းကို ဆိုလိုပါတယ်။ (ပုဒ်မ ၂၃)
မရိုးဖြောင့်ခြင်း (Dishonestly) — ဆိုသည်မှာ မတရားရယူစေရန်အကြံနှင့်ဖြစ်စေ၊ မတရားဆုံးရှုံးရန်အကြံနှင့် ဖြစ်စေ၊ မည်သူမဆို တစ်ဦးတစ်ယောက်အား ပြုလျှင်ထိုသူကို မရိုးမဖြောင့်ဟု ဆိုပါတယ်။ (ပုဒ်မ ၂၄)
လိမ်လည်လှည့်ဖျားခြင်း (Fraudulently) ဆိုသည်မှာ မည်သူမဆို လိမ်လည်လှည့်ဖျားလိုသော အကြံဖြင့် သူတပါးအား မတရားဆုံးရှုံးမှုကို ဖြစ်စေလျှင် လိမ်လည်လှည့်ဖျားသည်ဟု ဆိုပါတယ်။ (ပုဒ်မ ၂၅)
ယုံကြည်ရန်အကြောင်း — ဆိုသည်မှာ ယုံကြည်ရန်လုံလောက်သော အချက်အလက် ရှိသည့်အခါမှတပါး မည်သည့်အရာကိုမှ ”ယုံကြည်ရန်အကြောင်း” ရှိသည်မည်မဟုတ်ဟု မှတ်ယူရပါမယ်။ (ပုဒ်မ ၂၆)
လက်ရှိဖြစ်ခြင်း –ဆိုသည်မှာ ပစ္စည်းတစ်စုံတခုသည် တစ်ဦးတစ်ယောက်သော သူ၏ မယား၊ စာရေး၊ အစေခံလက်တွင် ထိုသူ၏ပစ္စည်းအဖြစ် တည်ရှိနေလျှင်ထိုသူ၏ လက်ရှိပစ္စည်း ဖြစ်သည်ဟု မှတ်ယူရပါတယ်။ (ပုဒ်မ ၂၇)
အတုပြုခြင်း (Counterfeit) –ဆိုသည်မှာ အရာဝတ္ထုတစ်ခု၏ ပုံသဏ္ဍာန်ကို ဆင်တူယိုးမှားပြုရာ၌ လှည့်ဖျားရန်ကြံရွယ်လျှင် လှည့်ဖျားခြင်းဖြစ်တန်သည်ကိုသိလျှင် အတုပြုသည်ဟု ဆိုပါတယ်။ (ပုဒ်မ ၂၈) အတုပြုလုပ်ရာတွင် ပုံသဏ္ဍာန် ထပ်တူကျနရန်မလိုပါ လှည့်ဖျားလိုသောစိတ်ဖြင့် မှားလောက်အောင် ဆင်တူယိုးမှား ပြုလုပ်လျှင်အတုပြုသည်ဟု ဆိုပါတယ်။
စာတမ်းအမှတ်အသား (Document) အကြောင်းအရာတစ်ခုခု၏ သက်သေခံအဖြစ် သုံးစွဲရန် ကြံရွယ်သော (သို့မဟုတ်)သုံးစွဲနိုင်သော အက္ခရာဖြင့်ဖြစ်စေ၊ အက္ခရာ၊ ဂဏန်း အမှတ်အသားအဖြစ်ဖြင့် မည်သည့်အရာဝတ္ထု ပေါ်တွင်မဆို ရေးသားဖော်ပြထားသော အကြောင်းအရာသည် စာတမ်းအမှတ်အသား ဖြစ်သည်။
ဥပမာ … ဆရာဝန်တစ်ဦး ရေးသားထားသော ဆေးစာ၊ သေသူ၏ သင်္ချိုင်း၌ ရေးသားထားသော စာတမ်းတို့သည် အမှတ်အသားဖြစ်သည်။ ရေထမ်းသမား ဦးဖြူသည် ထရံပျဉ်များပေါ်၌ မြေဖြူဖြင့် ရေထမ်းဘယ်နှစ်ထမ်းရှိသည်ဟု မှတ်သားထားခြင်းသည် စာတမ်းအမှတ်အသားပင်ဖြစ်သည်။ (ပုဒ်မ ၂၉)
အဖိုးတန်စာတမ်းအမှတ်အသား (Valuable Security) — ဆိုသည်မှာ တရားဝင်အခွင့် အရေးကို ပြုလုပ်သော၊ ချဲ့ထွင်သော၊ လွှဲအပ်သော၊ ကန့်သတ်သော၊ စွန့်လွှတ်သော စာတမ်းအမှတ်အသားများ၊ ဥပဒေအရ တာဝန်ရှိကြောင်း တရားဝင်အခွင့်အရေးမရှိကြောင်း ဝန်ခံသော စာတမ်းအမှတ်အသားများသည် အဖိုးတန်စာတမ်း အမှတ်အသားများ ဖြစ်ပါတယ်။ (ပုဒ်မ ၃၀)
သေတမ်းစာ –ဆိုသည်မှာ သေတမ်းစာရေးသားသူ၊ သေဆုံးပြီးနောက် ပစ္စည်းများကို ခန့်ခွဲစီရင်ရန် ညွှန်ကြားခဲ့သော စာတမ်းအမှတ်အသားကို သေတမ်းစာဟုခေါ်ပါတယ်။ (ပုဒ်မ ၃၁)
အမေး ။ မောင်မြဒင် ဓါးပြတိုက်၍ ရရှိသော ပစ္စည်းကို သူ၏ဇနီး မချိုထံတွင်တွေ့လျှင် ပစ္စည်းလက်ခံမှုနှင့် အရေးယူရန်လိုပါသလား။
အဖြေ ။ မချိုထံတွင် ဓါးပြတိုက်ရာပါပစ္စည်းနှင့်ပတ်သက်၍ မောင်မြဒင်အား ဓါးပြမှုဖြင့် အရေးယူပြီးလျှင် မချိုကို ပစ္စည်းလက်ခံမှုနှင့် အရေးယူရန် မလိုတော့ပါ။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် မချိုသည် မောင်မြဒင်၏ ဇနီးဖြစ်နေခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။ (ပုဒ်မ-၂၇ )
အမေး ။ အကြံတူတစ်ခုကို အထမြောက်စေရန် လူအများကပြုခြင်းဆိုတာ ဘယ်လိုပါလဲ။
အဖြေ ။ အကြံတစ်ခုကို အထမြောက်စေရန် လူအများက ပြုခြင်းဆိုတာဟာ တစ်ဦးထက်ပိုသော သူများသည် မိမိတို့၏ အကြံတူတစ်ခုကို အထမြောက်စေရန်ရည်ရွယ်၍ ပြစ်မှုမြောက်သော ပြုလုပ်မှုတစ်ခုခုကိုပြုခဲ့လျှင် ထိုပြုလုပ်မှုကို တစ်ဦးတည်းပြုလုပ်မိသကဲ့သို့ ထိုသူအသီးသီးတွင် တာဝန်ရှိပါတယ်။ (ပုဒ်မ ၃၄)
အမေး ။ ဦးမြသည် ၎င်းင်း၏တပည့် လူဆိုး ၆ ယောက်ကို ရွာတစ်ရွာသို့ဝင်၍ ဓားပြတိုက်ရန် စေခိုင်းရာ ဓားပြတိုက်ရင်း ရွာသားတစ်ယောက်သေလျှင် ဦးမြ၌ အခြားဓားပြများနည်းတူ အပြစ်ဒဏ်ခံရနိုင်ပါသလား။
အဖြေ ။ ဦးမြကိုယ်တိုင် ဓါးပြတိုက်ရာတွင် မပါသော်လည်း ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်သော ဓားပြများနည်းတူ အပြစ်ဒဏ်ခံရပါမည်။ (ပုဒ်မ ၃၄)
အမေး ။ မိမိအလိုအလျောက်နာကျင်စေခြင်းဆိုတာ ဘာကိုဆိုလိုလဲ။
အဖြေ ။ တစ်ဦးတစ်ယောက်သောသူသည် အကျိုးသက်ရောက်စေရန် ကြံရွယ်၍လည်းကောင်း၊ အကျိုးသက်ရောက်မည်ကို သိလျက်နှင့်လည်းကောင်း၊ အကျိုးသက်ရောက်တန်ရာသည်ကို ယုံကြည်၍လည်းကောင်း၊ တစ်စုံတစ်ခုပြုလျှင် (သို့မဟုတ်) လုပ်ရန်တာဝန်ကို ပျက်ကွက်လျှင် ၎င်းင်းသည် အလိုအလျောက်ပြုသည်ဟု ဆိုလိုပါတယ်။ (ပုဒ်မ ၃၉)
ဥပမာ… မောင်ဖြူသည် လုယက်ရာတွင် လွယ်ကူစေရန်အကြံဖြင့် အိမ်တစ်အိမ်ကို မီးရှို့ရာ လူတစ်ယောက်သေဆုံးသွား၏။ ဤတွင် မောင်ဖြူသည် မည်သူ့ကိုမျှ သေစေရန် ကြံရွယ်ချက်မရှိသော်လည်း၊ ပြုစဉ်က ထိုသို့သေတန်ရာသည်ကိုသိလျှင် မောင်ဖြူသည် လူသေစေခြင်းကို မိမိအလိုအလျောက် (မိမိသဘောဆန္ဒနှင့်) ပြုသည်မည်ပါတယ်။
အမေး ။ နစ်နာစေခြင်းဆိုတာ ဘယ်လို အဓိပ္ပာယ်ကို ဆိုလိုပါလဲ။
အဖြေ ။ လူကိုယ်ကို ဖြစ်စေ၊ စိတ်ကိုဖြစ်စေ၊ ဂုဏ်သရေကို ဖြစ်စေ၊ ပစ္စည်းကိုဖြစ်စေ ဥပဒေ နှင့်မညီသော ထိခိုက်စေခြင်းကို ဆိုလိုပါတယ်။ (ပုဒ်မ ၄၄)
အမေး ။ သဘောရိုးဆိုတဲ့ အဓိပ္ပာယ်ကို ရှင်းပြပေးပါ။
အဖြေ ။ ထိုက်သင့်သော သတိ၊ ထိုက်သင့်သော စိတ်အာရုံ၊ ယုံကြည်မှုဖြင့် တစ်ခုခုပြုလျှင် သဘောရိုးဖြင့် ပြုလုပ်တယ်ဟုဆိုပါတယ်။ (ပုဒ်မ ၅၂)
အမေး ။ လက်သင့်ခံခြင်းဆိုတဲ့အဓိပ္ပာယ်ကို ရှင်းပြပေးပါ။
အဖြေ ။ လက်သင့်ခံခြင်းဆိုသည်မှာ လင်ကမယား၊ မယားကလင်ကို လက်ခံခြင်းမှ တပါး၊ လူတစ်ဦးတစ်ယောက်အား ခိုလှုံရာ၊ အစားအသောက် ငွေကြေး၊ အဝတ်အထည်၊ လက်နက်ခဲယမ်း၊ ယာဉ်တစ်မျိုးမျိုးတို့ကို ထောက်ပံ့လျှင် ဖြစ်စေ၊ ဖမ်းဆီးခြင်းမှ ထိုသူရှောင်တိမ်းစေရန် တစ်နည်းနည်းဖြင့် ကူညီလျှင်ဖြစ်စေ လက်သင့်ခံသည်ဟု ဆိုလိုပါတယ်။ (ပုဒ်မ ၅၂ -က)
အမေး ။ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် မြန်မာလူမျိုးတစ်ယောက်သည် မသေမီ သေတမ်းစာရေးပြီး ထားခဲ့ခြင်းသည် တရားဝင်ပါသလား။
အဖြေ ။ ဗုဒ္ဓဘာသာ မြန်မာလူမျိုးတစ်ယောက်အနေဖြင့် သေတမ်းစာရေးပြီး ထားခဲ့ခြင်းသည် တရားမဝင်ပါ။
စံပြတင်ဦးကျော် (တရားလွှတ်တော် ရှေ့နေ)